معرفی شهرستان ملایر(قسمت سوم)

تاریخ:دژها و قلعه‌های ملایر که اکنون دژ گوراب و قلعه نوشی جان و قلعه انوج از آن‌ها باقی‌مانده اهمیت بسیاری در حکومت‌های پیش از اسلامداشته‌اند. پیرنیا(مشیرالدوله) در کتاب ایران باستان چنین می‌نویسد:شاهان اشکانی در همدان به سر می‌بردند و در مواقع خطر برای حفاظت پادشاهی همدان را ترک کرده و به دهستانهای اطراف آن زمان نطیر ملایر و دژهای مستحکم آن روی می‌آورده‌اند.ملایر پیش از ساسانیان جزو حوزه اکباتان و در دوره ساسانیان یکی از نواحی نهاوند بوده‌است. از حوادث مهمی که در عهد ساسانیان در ملایر اتفاق می‌افتد مخفی شدن یزدگرد سوم شاه وقت ایران که پایتختش در شهرستان نهاوند بوده است هنگام حمله اعراب در قلعه‌ای بر کوهی در چند کیلومتری شهر کنونی ملایر که هنوز به کوه یزدگرد مشهور است، می‌باشد.در ده کیلومتری جاده ملایر به سمت لرستان کوهی است بنام یزدگرد که آثار قلعه‌ای مخروبه بر آن هنوز باقی است. در تاریخ آمده‌است که یزدگرد سومآخرین شاه ساسانی هنگامی که از اعراب در مداین شکست خورد برای تجدید قوا و جمع آوری لشکر به حوالی نهاوند گریخت. از آنجا که ملایر در آن زمان یکی از نواحی نهاوند بوده این نام گذاری بی‌حکمت نبوده و این مکان آخرین پناهگاه یزدگرد سوم بوده‌است. انوج نیز یکی از روستاهای بسیار قدیمی آن می‌باشد که دارای قلعه‌ای بسیار قدیمی بنام قلعه انوج است که در حال نابودی است. به نظر می‌رسد این قلعه مربوط به دوره اشکانی باشد.مناطق جدا شده از ملایرشهرستان های فعلی نهاوند و تویسرکان در گذشته و براساس قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۳۱۶ ه.ش (به ترتیب تا سال های ۱۳۲۶ و ۱۳۲۸) از بخشهای تابعه شهرستان ملایر در استان پنجم کشور بودندکه در سالهای ۱۳۲۶ و ۱۳۲۸ ه.ش از ملایر منفک و به شهرستان ارتقاء یافت..باغ های طبیعی ملایرملایر در روزگاران قدیم دارای ۲ باغ بود. مهمترین باغ ملایر، باغ تاریخی سیفیه است که در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار توسط یک طراح ایتالیایی طراحی شد؛ و هم اکنون به صورت پارک زیبا و بزرگی در اختیار عموم مردم می باشد.تاریخ مدارس ملایراولین مدرسه اسدیه نام داشت. این مدرسه توسط شخص اسدالله خان پایه گذاری شد. در این مدرسه ابتدا فرزندان اعیان و اشراف شهر تحصیل می کردند. این مدرسه به سبک امروزی توسط زیگلر مبلغ مذهبی آمریکایی اداره می شد. از این رو به آن مدرسه ایران و امریکا نیز گفته می شد. دانش آموزان دوران ابتدایی را در این مدرسه می گذراندند و سپس به مدرسه آمریکایی های همدان می رفتند و سه سال اول دبیرستان را آنجا به پایان می بردند. پس از آنجا به دبیرستان ایران و آمریکا (دبیرستان شبانه روزی البرز) در تهران میرفتند و سه سال پایانی را در آنجا سپری می کردند. مدرسه بعدی، مدرسه سلطانی نام داشت و در کوچه مساحی و سپس در میدان زندیه واقع شده بود. مدرسه دیگر، مدرسه رازی نام داشته است و حدود سال ۱۳۱۴ درساختمان ابوالقاسم خان شیرازی برقرار شده بود. این مدرسه در خیابان شهید مصطفی خمینی فعلی واقع شده بود. این مدرسه چهار کلاسه بوده است. پس از این مدارس دبستان دیگری ساخته شد که معروف به مدرسه نو بنیاد بود، این مدرسه بعدها به رهنما تغییر نام یافت. محل آن درخیابان شهید وفایی(امروزی) بوده است. در این مدارس افراد زیادی تحصیل کردند و به درجات عالی رسیدند. مقوله علم و فرهنگ در ملایر بسیار مورد توجه بود و از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. حمام های عمومی ملایر در آن زمان حمام هایی زیبا و جالب نیز در محلات وجود داشته است. حمام شیخ الملوک در بازار مسگرها قرار داشته است. حمام دیگر حمام اسدالله خانی نام داشت که در بازار مهرعلی واقع گردیده بود و از قنات دولت آباد استفاده می کرد. حمام دیگری در امتداد قنات دولت آباد وجود داشته که معروف به حمام عقیل بوده است. حمام بعدی میرفتاح نام داشت که از قنات بهارستان آبگیری می کرده است. حمام حاج جعفرخان وزیری در محله زورآباد واقع شده بود و از قنات جعفرآباد بهره مند بوده است. حمام سرتیپ نیز در پشت تکیه ابوالفضل قرار داشته است. حمام سیفیه نیز برای استفاده خاندان سیفیه و ملازمان و پیشکاران آنها ساخته شده دارای زیبایهای درخورتوجه بوده است. حمام بلور یا سرچشمه توسط خاندان ایمانی احداث شده است. این حمام در فهرست آثار میراث فرهنگی قرار دارد اما توجه زیادی به آن نمی‌شود و نیازمند تعمیر و بازسازی است حمام بعدی که قدمتش زیاد نیست و در سال 63 ساخته شده حمام سحر هست که در خیابان شهید وفایی(امروزی)  نرسیده به کانون مدرس قرار دارد و توسط مرحوم حاج محمد صادق فراهانی ساخته شد که مسجد امام جعفر صادق در جنب حمام هم توسط وی ساخته شده است.منبع:ویکی پدیا